انواع ويتامين ها و برخی علایم کمبود آن در بدن؛
ابتلا به کم خوني فقر ويتامين ب 12
داشتن کم خوني و فقر آهن فقر ويتامين ب 12 به معنی آن است که بدن تان از کمبود اين ويتامين در غذاب است. شما به ويتامين ب 12 نياز داريد تابدن تان گلبول قرمز بسازد و اکسيژن لازم اندام هاي گوناگون را به آنهابرساند. کمبود ويتامين ب 12 مي تواند به معناي کمبود گلبول هاي قرمز خون و نرسيدن اکسيژن لازم به اندام هاي بدن است.
يکي از علايم و نشانه هاي فقدان ويتامين ب 12 و کمبود گلبول هاي قرمز خون احساس خستگي و ضعف است.
عوامل ابتلا به کم خوني فقر ويتامين ب 12
اکثر افراد مقادير زيادي از ويتامين ب 12 را با مصرف پنير، گوشت، شير، تخم مرغ به دست مي آورند. به طور طبيعي، اين ويتامين توسط دستگاه گوارش، معده و روده، جذب مي شود. کم خوني فقر ويتامين ب 12 معمولا زماني بروز مي کند که دستگاه گوارش به علل زير توانايي جذب اين ويتامين را از دست دهد:وقتي به کم خوني شديد و خطرناک مبتلا هستيد.
در اين نوع از کم خوني، بدن سلول هايي که در دستگاه گوارش به جذب ويتامين ب 12 کمک مي کنند را از ميان مي برد. وقتي معده تان جراحي يا بخشي از روده کوچک تان برداشته شده است. وقتي با بيماري هايي مانند سلياک و رشد انگل در روده دست و پنجه نرم مي کنيد.همچنين، اين نوع کم خوني مي تواند به علت عدم مصرف مواد غذايي سرشار از ويتامين ب 12 بروز يابد. افراد گياه خوار و کهنسالاني که مواد غذايي متنوع نمي خورند ممکن است به مکمل هاي دارويي ويتامين ب 12 نياز پيدا کنند.
ميزان نياز روزانه بدن به ويتامين ب 12 ميزان نياز بدن به ويتامين ب 12 بستگي به سن و سال افراد دارد.
مواد غذايي حاوي ويتامين ب 12؛
ويتامين ب 12 در مواد غذايي مانند گوشت، ماهي، ميگو، شير، ماست، تخم مرغ و مرغ يافت مي شود. اين ويتامين در غذاهاي گياهي وجود ندارد. برخي مواد غذايي، مانند غلات عني شده حاوي ويتامين ب 12 هستند. مکمل هاي ويتامين در دو نوع - حاوي ويتامين ب 12 يا همراه با فوليت ( folate ) در دسترس هستند. همچنين، ويتامين ب 12 معمولا در مکمل هاي مولتي ويتامين نيز يافت مي شوند.
علايم و نشانه هاي کم خوني فقر ويتامين ب 12
کمبود ويتامين ب 12 در بدن تان احتمالا علايم و نشانه اي ندارد يا شما به آنها توجه نمي کنيد. برخي از افراد ممکن است فکر کنند در حال رشد اند يا پا به سن گذاشته اند اما علايم و نشانه هاي زير نشان دهنده ابتلا به کم خوني فقر ويتامين ب 12 است:
- احساس ضعف، خستگي
- رنگ پريدگي پوست بدن
- خونريزي لثه و قرمز شدن زبان
- معده درد و کاهش وزن
- اسهال و يبوست
اگر فقدان ويتامين ب 12 در بدن ادامه پيدا کند سلول هاي عصبي صدمه مي بينند و عوارض زير بروز مي يابند:
- بي حسي و احساس سوزن در نوک انگشتان دست و پا
- ناتواني در حفظ تعادل
- افسردگي
- جنون و از دست رفتن توانايي ذهني
چگونگي تشخيص ابتلا به کم خوني فقر ويتامين ب 12
پزشک آزمايش خون - شمارش گلبول هاي قرمز، ميزان ويتامين ب 12 و اسيد فوليک - تجويز مي کند و سوالات متعددي درباره سابقه ابتلا به بيماري ها و ... مي پرسد.
روش هاي درمان کم خوني فقر ويتامين ب 12
کم خوني فقر ويتامين ب 12 را مي توان با مصرف مکمل هاي ويتامين ب 12 درمان کرد. مصرف مکمل هاي ويتامين ب 12 ميزان ويتامين ب 12 بدن را به حد طبيعي مي رساند. براي نگه داشتن ميزان ويتامين ب 12 بدن تان در حد طبيعي بايد تا آخر عمر مکمل اين ويتامين را مصرف کنيد. همچنين مي توانيد با اصلاح رژيم غذايي و مصرف مواد غذايي مانند شير، پنير، ماست، گوشت، مرغ، ماهي و تخم مرغ ميزان ويتامين ب 12 دريافتي بدن تان را افزايش دهيد. همچنين مصرف مواد غذايي سرشار از اسيد فوليک - نوع ديگري از ويتامين ب - مثل سبزيجات برگ سبز، نان و غلات غني شده از روش هاي ديگر تامين ويتامين ب 12 بدن است.
روش هاي پيشگيري از ابتلا به کم خوني فقر ويتامين ب 12
اکثر افراد با مصرف مواد غذايي مانند لبنيات، گوشت قرمز، ماهي، مرغ، تخم مرغ و پنير که سرشار از ويتامين ب 12 هستند مي توانند از ابتلا به کم خوني فقر ويتامين ب 12 جلوگيري کنند. گياه خواران نيز مي توانند با مصرف روزانه مکمل هاي ويتامين ب 12 و غذاهاي غني شده با اين نوع ويتامين از ابتلا به کم خوني پيشگيري کنند. خون کودکاني که مادران گياه خوار دارند بايد از نظر ميزان ويتامين ب 12 بررسي شود. در صورت کمبود ويتامين ب 12 پزشک مکمل ويتامين ب 12 را براي آنها تجويز مي کند.براي سالمبودن و سالمماندن لازم است که به ميزان کافي از انواع ويتامينها و مواد معدني برخوردار شويد. اما متاسفانه برخي افراد کمبود ويتامين را چندان جدي نميگيرند؛ غافل از اينکه کمبود ويتامين و مواد معدني مورد نياز، براي سلامت بدن گران تمام ميشود. در اين مطلب 15 نشانه کمبود ويتامين و مواد معدني را شرح ميدهيم.
کرامپهاي عضلاني و درد در انگشتها پشت ساق و کف پاها
اگر بدون دليل خاصي دچار کرامپ و گرفتگي در ناحيه پشت ساق پا، انگشتها يا کف پا ميشويد، احتمال دارد دچار کمبود کلسيم، پتاسيم يا منيزيم شده باشيد. افرادي که زياد ورزش ميکنند بيشتر دچار اين قبيل کرامپها ميشوند. براي مقابله با اين مشکل لازم است مصرف ميوههايي مانند گيلاس، سيب، انگور، موز و همچنين سبزيجات سبزبرگ را افزايش دهيد.
شکاف در گوشه لبها
اگر متوجه ترک و شکاف در گوشه دهان خود شدهايد، به فکر افزايش جذب ويتامين B باشيد. چون اين مشکل ممکن است ناشي از کمبود ويتامينهايB2 ،B3 و 12 B باشد. علاوه بر اين ترک گوشه دهان شايد ناشي از کمبود آهن و روي (زينک) باشد. اين مشکل اغلب در بين گياهخواران و همچنين افرادي که تغذيهشان متناسب با وضع بدنيشان نيست بيشتر بروز ميکند. براي رفع اين مشکل ميتوانيد هر هفته ماهي و مرغ بيشتري مصرف کنيد. گياهخواران ميتوانند براي جبران کمبود ويتامين B حبوبات، بادام زميني و گوجهفرنگي بيشتري مصرف کنند.
احساس خستگي زياد
اگر هر شب کافي ميخوابيد، اما در طول روز احساس خستگي زيادي ميکنيد، احتمالا به کمبود ريبوفلاوين (ويتامين B2) مبتلا هستيد. بنابراين لازم است مصرف محصولات لبني، تخممرغ يا گوشتهاي کمچرب مانند بوقلمون و... را بيشتر کنيد.
خواب رفتن و کرخي دست و پا
اگر مدام دست و پايتان خواب ميرود يا اينکه در قسمتهاي انتهايي بدن (انگشتان دست و پا) احساس سوزش و گزگز داريد به اين معني است که شديدا مضطرب يا افسرده شدهايد، اما اگر روحيهتان خوب است و مشکل خاصي نداريد، احتمالا دچار کمبود اسيدفوليک و ويتامينهاي B6 و B12 شدهايد. براي جذب هرچه بيشتر اين ويتامينها سبزيجاتي مانند چغندر، مارچوبه و اسفناج مصرف کنيد. علاوه بر اينها ميتوانيد از تخممرغ نيز براي افزايش اين ويتامينها استفاده کنيد.
جوشهاي قرمز کوچک در پشت، رانها بازوها و گونهها
اگر متوجه شدهايد برخي از قسمتهاي بدنتان مانند رانها، بازوها، گونهها و پشتتان دچار جوشهاي قرمز کوچکي ميشود، احتمال دارد دچار کمبود ويتامينهاي A،D و همچنين اسيدهاي چرب شدهايد. براي مقابله با اين جوشهاي ريز مزاحم مصرف مواد غذايي سالم مانند سبزيجات رنگي را در اولويت بگذاريد. سبزيجات برگدار و سبزيجات نارنجي و زردرنگ حاوي ويتامين A قابلتوجهي هستند. توجه داشته باشيد که ماهي آزاد نيز جزو منابع سالم اسيدهاي چرب ضروري بدن است. توصيه ميکنيم از مصرف قارچ، ماهي ساردين و گوجهفرنگي نيز غافل نشويد و هر روز به مدت پانزده دقيقه در معرض نور آفتاب قدم بزنيد.
افسردگي
عوامل متعددي براي ابتلا به افسردگي وجود دارد. يکي از اين عوامل کمبود ويتامين D است. نتايج پژوهشي که سال 1998 انجام شده، نشان ميدهد افرادي که در طول زمستان مکمل ويتامينD دريافت ميکنند از بقيه افراد روحيه بهتري دارند و کمتر در معرض افسردگي قرار ميگيرند. فرقي نميکند در چه فصلي از سال قرار داريد؛ حتما به فکر جذب ويتامين D بيشتري باشيد. در فصل زمستان به دليل کاهش نور خورشيد اين مشکل رواج بيشتري دارد. در نتيجه بهتر است با مشورت پزشک مکمل مصرف کنيد.
ویتامین D توسط نور خورشید در بدن ساخته می شود و در مناطقی که نور خورشید کمتر به زمین می تابد، کمبود این ویتامین بیشتر مشاهده می شود و با علائمی مثل پوکی استخوان در بزرگ سالان و نرمی استخوان در کودکان در حال رشد بروز می کند.
براساس آخرین تحقیقات، این ویتامین در پیشگیری از ابتلا به افسردگی و برخی از سرطان ها موثر است. همچنین نقش ویتامین D در پیشگیری از ابتلا به بیماری ام اس هم از دیگر نتایج این تحقیقات است
ريزش موي شديد
ريزش موي زياد ممکن است ناشي از کمبود بيوتين (از خانواده ويتامين B) باشد. اين نوع کمبود، بويژه در بين ورزشکاراني که به تخممرغ خام علاقهمند هستند، ديده ميشود. تخممرغ خام حاوي پروتئيني به نام «آويدين» است که مانع از جذب بيوتين ميشود. بنابراين راهحل مشکل ساده است؛ از مصرف تخممرغ خام بپرهيزيد. اگر نميتوانيد اين عادت را ترک کنيد مصرف سبزيجاتي مانند گلکلم يا قارچ را افزايش دهيد و مصرف ماهي آزاد و ميوههايي مانند موز و تمشک را در اولويت برنامه غذاييتان قرار دهيد.
اختلالات ديد شبانه
اگر شبها و در تاريکي ديدتان دچار مشکل ميشود، احتمالا به کمبود ويتامين A مبتلا هستيد. حتما ميدانيد که هويج براي تقويت قوه بينايي مفيد است. اين سبزي نارنجي و پرطرفدار سرشار از بتاکاروتن است که پيشساز ويتامين A محسوب ميشود و در تقويت قوه بينايي نقش مهمي دارد.
ویتامین A در کبد ذخیره می شود و کمبود آن در مدت زمان کوتاه، عارضه ای ایجاد نمی کند چون کبد در مواقع ضروری مقادیر زیادی از آن را برای استفاده بدن آزاد می کند. در موارد خاص، برخی از بیماری ها مثل اختلالات جذب و اسهال چرب باعث می شوند، کبد نتواند میزان کافی از این ویتامین راجذب کرده و در نتیجه فرد دچار علائمی از کمبود این ویتامین می شود.
این علائم عبارت اند از اختلال در بینایی و شب کوری، اختلال باروری به ویژه در جنس مذکر، سقط خود به خودی، کم خونی و اختلال در سیستم ایمنی. به همین دلیل توصیه می شود در صورت مشاهده هریک از این علائم به متخصص مراجعه کنید تا در صورت ابتلا به کمبود شدید ویتامین A اقدامات ضروری صورت گیرد
بياشتهايي
عوامل متعددي در بياشتهايي دخالت دارند، اما در برخي موارد کمبود بيوتين ممکن است عاملي براي از دست دادن اشتها باشد. البته بايد بدانيد اين نوع کمبود ويتامين بندرت بروز ميکند. مصرف مکملها شما را از اين کمبود نجات ميدهد. البته ميتوانيد با مصرف بادام، تخممرغ، حبوبات و همچنين توتفرنگي و تمشک مشکل را رفع کنيد.
حالت تهوع، يبوست و نفخ
کمبود ويتامين B12 بسختي قابلشناسايي است، چون بدن ميزان زيادي از اين ويتامين را ذخيره ميکند. حالت تهوع، يبوست و نفخ شکم جزو علائمي است که خبر از کمبود ويتامين B12 ميدهد. اين ويتامين در جگر، قلوه، بوقلمون، ماهي تن و... وجود دارد.
یکی از عوارض مهم عدم مصرف ویتامین B12 ایجاد عارضه کم خونی است که همین امر زمینه ساز بروز مشکلات عصبی و استرس های مزمن را نیز فراهم می کند. بدنیست بدانید بی حالی و خستگی زودرس در افراد می تواند یکی از دلایل کمبود این ویتامین باشد.
خونريزي لثهها و زخمهايي که ميلي به بهبود ندارند
اگر متوجه شدهايد لثههايتان دچار خونريزي ميشوند و زماني که قسمتي از بدنتان زخم ميشود ميلي به بهبودي ندارد، احتمالا دچار کمبود ويتامين C هستيد. مصرف روزانه 10 ميليگرم ويتامين C براي پيشگيري از بروز کمبود ويتامين C و ابتلا به بيماري اسکوربوت کافي است. بيشک ميدانيد پرتقال حاوي اين ويتامين است. اما بايد بدانيد علاوهبر پرتقال، ميوهها و سبزيجات ديگري مانند فلفلدلمهاي قرمز، پاپايا و کيوي جزو منابع اصلي ويتامين C هستند.
اگر می خواهید کمبود ویتامین C بدن تان را رفع کنید، سراغ مصرف ترکیبات طبیعی حاوی این ویتامین بروید، زیرا کمبود این ویتامین نه تنها شما را مدام به انواع سرماخوردگی دچار می کند بلکه ممکن است به بیماری اسکوربوت هم مبتلا شوید. همچنین حذف ویتامین C از رژیم افراد سالم طی 30 روز حتی در صورت اشباع بودن ذخایر آن در بدن، علائم کمبود را تشدید می کند.
بزرگسالان مبتلا به اسکوربوت ممکن است دچار تورم و خونریزی لثه، از دست دادن دندان، خواب آلودگی، خستگی، دردهای مفاصل در پاها، تحلیل عضلانی، ضایعات پوستی و تغییرات روانی مختلف (مانند هیستری، هیپوکندری و افسردگی) شوند. از دیگر علائم کمبود ویتامین C می توان به خونریزی زیرپوستی، پیچ خوردگی شدید موها، درد مفاصل، تورم لثه، افسردگی، سندروم شوگرن (نوعی اختلال التهابی مزمن و وابسته به دستگاه ایمنی) تب، تنگی نفس و... اشاره کرد
عوارض مصرف بی رویه مکمل ها
باید بدانید مصرف خودسرانه ویتامین ها مانند کمبود آنها فراد را دچار عوارض خطرناکی می کنند. به طور مثال برخی افراد برای جلوگیری از ابتلا به سرماخوردگی روزانه اقدام به مصرف ویتامین C می کنند اگرچه به گفته پزشکان مصرف بیش از حد این ویتامین خطری را متوجه فرد نمی کند و به طور معمول محدوده مصرف ویتامین C حدود 2000 میلی گرم در نظرگرفته می شود، اما افرادی که در طول یک روز بیش از این میزان ویتامین را مصرف می کنند ممکن است دچار علائمی چون استفراغ، سردرد، بی خوابی و ترش کردن شوند. حی در مواردی مصرف غیرمجاز این ویتامین فرد را مبتلا به اسهال می کند
سردرد و سرگيجه
سردرد و سرگيجه ممکن است ناشي از عدم جذب نياسين يا همان ويتامينB3 باشد. بيماري پلاگر که با علائمي مانند اسهال، درماتيت و دمانس (زوال عقل) خود را نشان ميدهد نيز در اثر کمبود شديد ويتامينB3 بروز ميکند. خوشبختانه در جوامعي که مواد غذايي با اين ويتامين غني ميشود، اين بيماري نيز بهندرت ديده ميشود. جگر گاو و گوساله، مرغ و ماهي و ... جزو منابع غذايي ويتامينB3 هستند.
اسهال
مشکل بيرونروي دلايل متعددي دارد، اما اگر بدون علت خاصي و مداوم دچار اين مشکل ميشويد، احتمالا به کمبود ويتامين B9 مبتلا هستيد. يکي از منابع اين ويتامين دل و جگر مرغ است. اگر علاقهاي به اين قبيل خوراکها نداريد ميتوانيد از جگر گاو يا گوساله و همچنين حبوبات پختهشده استفاده کنيد.
اينسوميا يا بيخوابي
قبل از هر چيزي بايد بگوييم کمبود ويتامين B5 بندرت ديده ميشود، اما اگر شما جزو مشتريهاي دائم فستفودها و مواد غذايي صنعتي باشيد بدنتان را در معرض اين کمبود قرار دادهايد. در اين صورت احتمال اينکه به بيخوابي و مشکلات پوستي مبتلا شويد زياد است. بايد بدانيد ويتامين B5 در قارچ شيتک و جگر بره به وفور وجود دارد.
خشکي پوست
خيليها از خشکي پوست شکايت ميکنند. دلايل زيادي براي خشکي پوست وجود دارد. درست است که نوع پوست در وهله اول يک مساله ژنتيکي است، اما بايد بدانيد که کمبود ويتامينهاي A و B نيز ممکن است باعث خشکي پوست شود. بنابراين لازم است مصرف سبزيجات برگدار، آجيلها، غلات و ماهيهاي چرب بخصوص ماهي آزاد را افزايش دهيد
کمبود ویتامین B6 و بروز صرع
ویتامین B6 در بدن نقش مهمی داشته و کمبود آن موجب مشکلات پوستی و عصبی در فرد می شود و زمانی که بدن فرد این ویتامین را به میزان کافی ذخیره نکرده باشد، دچار علائمی مانند ضعف، بی خوابی، نوروپاتی محیطی، کیلوز، التهاب زبان، التهاب حفره دهان و اختلال ایمنی سلولی خواهدشد. شاید تعجب کنید اما کمبود ویتامین B6 در درازمدت می تواند فرد را مبتلا به بیماری صرع کند. البته خوشبختانه درمان با پیریدوکسین یا پیریدوکسال فسفات کمک کننده است.